Grodzisko w Skibicach znane jest archeologom conajmniej od osiemdziesięciu lat (S. Kowaliszyn 1920, M. Drewko 1921); dokładniej zaczęto go badać jednak dopiero w latach dziewięćdziesiatych (A.IR. Niedzwiadkowie, A. Rozwałka 1997). Datowano je na X-XIII w. lub VIII-XII w. (S. Hoczyk Siwkowa 1988, E. Banasiewicz 1990). Według najnowszych interpretacji miało być założone w okresie plemiennym, na przełomie IX/X w., ale funkcjonowało także w okresie państwowym we wczesnym średniowieczu (S. Hoczyk-Siwkowa 1999, s. 92). Takie datowanie sugeruje, że grodzisko skibickie mogło należeć do systemu Grodów Czerwieńskich.
Ukształtowanie terenu i położenie punktów badawczych z 1998 r. na grodzisku skibickim na podkładzie mapy topograficznej 1: 10000
Znajduje się nad stromym zboczem doliny Kalinówki, na wzgórzu wznoszą cym się do 50 m ponad dno doliny wymienionej rzeki. Punkt najwyższy na grodzisku, 275,5 mn.p.m.. położony jest około 10 m poniżej kulminacji działu wodnego Kalinówki i Białki na odcinku od Drohiczan na północy do Skibic na południu.
Dobrze widoczny i prawie ciągły system dwu wałów ziemnych po stronie północnej rozciągają się tam na odcinku około 350 m, w odległości wzajemnej 18-25 m. Utrzymały się one dotychczas w tak dobrym stanie dzięki temu, że zbocze wzgórza grodziskiego nie jest użytkowane rolniczo; porastają je liczne krzewy i drzewa.
Zbocze południowe wzgórza grodziskiego jest wyraźnie mniej nachylone niż północne. Dlatego też jest ono od dawna użytkowane rolniczo. Układ zagonów/pól jest ukośny w stosunku do kierunku zbocza. Na granicach pól powstały w licznych miejscach wyraźne skarpy o wysokości do 3-4 m.
Na zboczu zachodnim wzgórza grodziskiego, gdzie kierunek orki jest prostopadły do poziomic, oba wały obronne zostały skutecznie zdegradowane.
Pod nasypami wałów obronnych występują dobrze rozwinięte gleby o cechach morfologicznych wskazujących na przekształcenia w wyniku działalności gospodarczej. Na przekształcenia te wskazuje przede wszystkim poziom humusowy o miąższości sięgającej do kilku decymetrów i wykazujący cechy właściwe dla warstw uprawowych. W warunkach naturalnych dla omawianego obszaru, tzn. w siedlisku roślinności leśnej, glebowy poziom próchniczny ma zwykle znacznie mniejszą miąższość i jest jaśniej zabarwiony.
Badane grodzisko było więc otoczone dwoma wałami ziemnymi, zbudowanymi w odległości wzajemnej około 20m; między nimi była fosa także spełniająca funkcje obronne. Majdan centralny grodziska, obejmujący 3,7 ha powierzchni, miał kształt eliptyczno-nerkowaty, o długości około 280 m i szerokości 100-120m
Szkic geomorfologiczny wałów obronnych grodziska skibickiego, na podkładzie mapy topograficznej 1:10 000; opracował H. Maruszczak w 1998 r.
1 – wały dobrze zachowane; 2 – wały zachowane fragmentarycznie; 3 – wały zdegradowane.
Wały obronne zachowały się od strony północnej i pn. wsch. bardzo dobrze, a od strony południowej i pd-wsch. w znacznych fragmentach. Na odcinku zachodnim, trudniejszym dla rekonstrukcji, mogły być także wrota” spełniające jednak inną funkcję. Najprawdopodobniej prowadziły one z grodziska na dno doliny Kalinówki, do zasobów wody rzecznej.
Przy zastosowanej w omawianym przypadku technice budowy wałów musiano wykonać prace ziemne na znaczną skalę. Należałoby więc sądzić, że prace te spowodowały przyspieszony rozwój procesów erozji i denudacji gleb.
Grodzisko w Skibicach należy do największych, wczesno-ośredniowiecznych obiektów obronnych w południowej – wyżynnej części międzyrzecza Wisły i Bugu. Jego majdan (3,7 ha) jest wprawdzie znacznie mniejszy niż na grodzisku w Guciowie (9,0 ha), ale większy niż na szczegółowo zbadanym przez archeologów grodzisku w Chodliku (3,0 ha, przy ogólnej powierzchni tego grodziska podawanej na 8,1 ha). Według najnowszych interpretacji grodziska skibickie i chodlikowskie datowane są na okres plemienny, tzn. na najwcześniejsze średniowiecze (S. Hoczyk-Siwkowa 1999).
Grodziska w Skibicach i Guciowie występują w podobnych warunkach fizjograficznych, w dość intensywnie urzeźbionych terenach wyżynnych, zbudowanych ze skał górno kredowych przykrytych lessami o miąższości co najmniej rzędu kilku metrów. Technika wznoszenia wałów obronnych w obu przypadkach była podobna. Zbudowano je według podobnej koncepcji planistycznej, jak dzisiaj można byłoby to określać. Ich twórcy mogli więc należeć do tego samego kręgu kulturowego, względnie posłużyli się identycznymi wzorcami. Wobec tego można przy puszczać, że oba te grodziska powstały mniej więcej w tym samym okresie.
Budowniczowie, czy też,,decydenci” określający lokalizację obu obiektów, wykazali dobrą znajomość warunków fizjograficznych; wybrali przecież miejsca wyróżniające się naturalnymi cechami obronnymi. Wydaje się, że było to możliwe dzięki temu, że stopień wylesienia (zmiany krajobrazu naturalnego) okolicy był już wówczas znaczny.
Przykład chodlikowskiego regionu osadniczego prawdopodobnie wówczas najznaczniejszego w zachodniej części Wyżyny Lubelskiej dobrze o tym świadczy. Takie cechy klimatu najwcześniejszego średniowiecza prawdopodobnie sprzyjały rozwojowi rolnictwa także na wyżej wzniesionych i silnie urzeźbionych terenach między dolinnych między Wisłą i Bugiem. W takich warunkach przygotowanie ziemi pod uprawę było bowiem ułatwione za pomocą systemu żarowego.
Można więc sądzić, że budowa trzech największych grodzisk wczesnośredniowiecznych w południowej części międzyrzecza Wisły i Bugu wiązała się z rozwojem gospodarczym, któremu sprzyjały warunki klimatyczne pierwszego podokresu cieplnego średniowiecza (VII-X w.).
Realizacji takich wielkich inwestycji budowlanych sprzyjał także rozwój dalekosiężnej wymiany handlowej na szlakach prowadzących z Europy zachodniej do południowo wschodniej. Położone ono było na szlaku prowadzącym z Kijowa, po południowej stronie Wyżyny Wołyńskiej, przez Bramę Ostrogska, Kotlinę Bużańsko-Styrską i główny pasaż doliny Roztocza w kierunku na Kraków, zapewne przez przeprawę na Wiśle w Zawichoście. Grodzisko w Skibicach położone było przy szlaku prowadzącym z Kijowa, po północnej stronie Wyżyny Wołyńskiej, w kierunku na Włodzimierz Wołyński i Lublin, do przeprawy na Wiśle w Chodliku. Zagadnienie to tylko sygnalizuję, zwracając uwagę, że grodzisko skibickie funkcjonowało na szlaku wymiany handlowej chyba znacznie lepiej i dłużej niż guciowskie.
Pod względem wielkości — ze swoim majdanem centralnym o powierzchni 3,7 ha zajmuje ono na tym obszarze drugie miejsce, po grodzisku w Guciowie na Roztoczu, gdzie mamy jedno z największych, jeśli nie największe wczesnośredniowieczne grodzisko małopolskie. Ze względu na swoją wielkość i walory krajobrazowe grodzisko skibickie zasługuje więc na baczną uwagę nie tylko z archeologicznego, ale także z geograficznego i krajoznawczego punktu widzenia.
Materiał powstał na podstawie publikacji „Grodzisko w Skibicach na Wzniesieniu Grabowieckim (Polska SE)
w świetle badań geologiczno-geomorfologicznych i analizy położenia goegraficznego” – Maruszczak Henryk.
Zdjęcia z 2021 roku zostały wykonane przy wsparciu sołtysa wsi Dańczypol – Zbigniewa Czerwonki.